Đột quỵ (tai biến mạch máu não) là một bệnh lý cấp tính, thường xảy ra đột ngột khi nguồn máu cung cấp cho não hoặc suy giảm hoặc gặp gián đoạn. Người bị đột quỵ có nguy cơ tử vong cao nếu không được phát hiện và cấp cứu kịp thời.
Theo Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), hơn 795.000 người nước này bị đột quỵ mỗi năm và khoảng 610.000 trường hợp đột quỵ lần đầu. Năm 2019, căn bệnh này trở thành nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu, chiếm 11% số ca tử vong.
Đột quỵ là bệnh lý không mới nhưng đến nay vẫn có nhiều quan niệm sai lầm về nó. Dưới đây là những hiểu lầm hay gặp phải về đột quỵ.
Là vấn đề của tim
Mặc dù nguy cơ đột quỵ có liên quan đến tim nhưng nói “đột quỵ là vấn đề của tim” là không chính xác. Tiến sĩ Rafael Alexander Ortiz – Trưởng khoa Phẫu thuật Nội mạch thần kinh và X quang thần kinh can thiệp, Bệnh viện Lenox Hill (Mỹ) – lý giải đột quỵ là một vấn đề của não, gây ra bởi sự tắc nghẽn hoặc vỡ các động mạch hoặc tĩnh mạch trong não, chứ không phải tim.
Đột quỵ không phải là vấn đề của tim. Ảnh: Feepik
Không thể phòng tránh
Tiến sĩ Ortiz cho biết, các yếu tố nguy cơ phổ biến với đột quỵ bao gồm tăng huyết áp, hút thuốc, cholesterol cao, béo phì, tiểu đường, chấn thương ở đầu hoặc cổ và rối loạn nhịp tim. Các yếu tố này có thể khắc phục được qua việc tập thể dục thường xuyên và ăn uống lành mạnh; đồng thời hạn chế các thực phẩm gây tăng huyết áp, tăng cholesterol, béo phì và tiểu đường. Mọi người nên hạn chế uống rượu, giảm hoặc loại bỏ căng thẳng trong công việc, cuộc sống.
Không mang yếu tố gia đình
Các rối loạn đơn gene như bệnh hồng cầu hình liềm làm tăng nguy cơ đột quỵ của một người. Những thành viên trong gia đình thường có môi trường, lối sống giống nhau. Do vậy, khi một người có lối sống không lành mạnh thì gần như cả gia đình có lối sống tương tự. Điều này làm nguy cơ đột quỵ của các thành viên trong gia đình cơ bản như nhau.
Yếu tố di truyền bao gồm nguy cơ cao về huyết áp cao và các yếu tố nguy cơ tim mạch khác cũng có thể gián tiếp làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Triệu chứng khó nhận biết
Các triệu chứng phổ biến nhất của đột quỵ là từ viết tắt “F.A.S.T” (nghĩa là nhanh).
F: Khuôn mặt mất cân đối, yếu liệt, méo mặt.
A: Yếu hoặc tê liệt một bên tay, chân.
S: Nói khó hoặc nói lắp.
T: Nhanh chóng gọi cho cơ sở y tế khi thấy các triệu chứng của đột quỵ.
Đột quỵ không khó nhận biết mà mọi người có thể nhận biết các triệu chứng của đột quỵ khá rõ qua các biểu hiện như tê hoặc yếu ở mặt, cánh tay, chân hoặc một bên của cơ thể, nhầm lẫn và khó nói, khó nhìn ở một hoặc cả hai mắt, đi lại khó khăn, bao gồm chóng mặt, mất thăng bằng và phối hợp, đau đầu dữ dội mà không rõ nguyên nhân.
Không điều trị được
Tiến sĩ Ortiz giải thích, có một số người nghĩ rằng đột quỵ là không thể đảo ngược và không thể điều trị. Tuy nhiên, nếu cấp cứu đột quỵ bằng thuốc tiêu sợi huyết hay phẫu thuật cắt huyết khối cơ học xâm lấn tối thiểu để loại bỏ cục máu đông thì có thể kiểm soát các triệu chứng đột quỵ ở nhiều bệnh nhân, đặc biệt nếu nhập viện trong “thời gian vàng”.
“Việc cấp cứu càng kéo dài thì kết quả điều trị càng thấp. Điều quan trọng là khi thấy các triệu chứng đột quỵ như khó nói, nhìn đôi, liệt hoặc tê… nên gọi cấp cứu ngay”, tiến sĩ Ortiz cho biết.
Chỉ xảy ra ở người già
Tuổi tác là yếu tố nguy cơ đáng kể đối với đột quỵ, tuy nhiên, đột quỵ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Một nghiên kiểm tra dữ liệu chăm sóc sức khỏe ở Mỹ cho thấy, 34% trường hợp đột quỵ nhập viện trong năm 2009 là dưới 65 tuổi và khoảng 15% tổng số đột quỵ do thiếu máu cục bộ xảy ra ở thanh niên và thanh thiếu niên.
Đột quỵ còn gặp ở người trẻ. Ảnh: Freepik
Tất cả các cơn đột quỵ đều có triệu chứng
Không phải tất cả các cơn đột quỵ đều có triệu chứng và một số nghiên cứu cho thấy đột quỵ không có triệu chứng phổ biến hơn nhiều so với những trường hợp có triệu chứng. Thông thường, đột quỵ im lặng được xác định khi bệnh nhân được quét MRI để tìm các triệu chứng bao gồm đau đầu, các vấn đề về nhận thức và chóng mặt.
Đột quỵ không có triệu chứng được điều trị tương tự như đột quỵ có triệu chứng. Những cơn đột quỵ thầm lặng khiến con người đối diện nguy cơ bị suy giảm nhận thức và sa sút trí tuệ .
Luôn gây tàn phế
Tai biến mạch máu não là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế lâu dài nhưng không phải ai bị đột quỵ cũng bị liệt hoặc yếu. Tác động của đột quỵ khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố, chẳng hạn như số lượng mô não bị ảnh hưởng. Người bị đột quỵ nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng “thời gian vàng” vẫn có thể trở lại cuộc sống bình thường.
Phục hồi diễn ra nhanh chóng
Quá trình hồi phục sau đột quỵ có thể mất vài tháng, nếu không muốn nói là nhiều năm. Tuy nhiên, nhiều người có thể không hồi phục hoàn toàn. Hiệp hội Đột quỵ Mỹ nói rằng trong số những người sống sót sau đột quỵ có 10% trường hợp được điều trị phục hồi gần như hoàn toàn; 10% cần được chăm sóc trong viện dưỡng lão hoặc một cơ sở dài hạn khác; 25% phục hồi với những khiếm khuyết nhỏ; 40% bị suy giảm mức độ trung bình đến nặng.
Một số trường hợp đột quỵ có thể tự khỏi và phục hồi trong khoảng 2-3 tháng, ngoài khoảng thời gian này và ngoài mốc 6 tháng, các cải thiện vẫn có thể thực hiện được mặc dù có thể sẽ chậm hơn đáng kể.
Anh Chi (Theo Medical NewToday)
Bình Luận